Círculo de Poesía Ediciones: Ramonera de Elvis Guerra

Dentro de las novedades editoriales que Círculo de Poesía presenta esta semana en CDMX, leemos dos poemas que pertenecen a Ramonera de Elvis Guerra. Poeta y traductor muxe; nació en Juchitán de Zaragoza, Oaxaca en 1993. En el 2015 obtuvo el premio CaSa Creación Literaria en Lengua Zapoteca en la categoría de Poesía, con el título Zuyubu’/Buscarás. Como traductor publicó el libro Guidiladi Yaase’/Piel Oscura, cuentos eróticos al zapoteco (Editorial el Zanate, 2017). Fue Becario del Fondo Nacional para la Cultura y las Artes (FONCA).

 

 

 

Guira’ dxi Ramón

 

Bixidu’ jmá nanixe

nga xti’ Ramón.

Ramón qui rini’ “Chuu chigutiixhi”.

Laa qui ganna di’ pa guendaribi’xhi’

nga gudiiu gaxha cabe guendabinnidxaapa’ xtiu’

ne ti bicuini naze zidi.

Ramón qui ganna pa cutiixhi

ra cudii cu’ xquiichi

ti muxe’ guie’ xti’.

Ramón rindá ra lidxi

riguiidxi xheela’ ne ca xiiñi’.

Ramón rucabi yá

pa chu’ tu guinabadiidxa’ laa pa huayuu né muxe’.

Cadi nguecasi nga gou’

ne gó cabe lii.

Nuuca’ la’ ca’ David,

Isidro pacaa John,

xisi guira’ muxe’ nanna

jmá nanixe ti Ramón.

 

 

 

Siempre Ramón

 

El beso más exquisito

es el de Ramón.

Ramón no dice “vamos a ramonear”.

Él no sabe que ramonear

es dejar que otros te desvirguen

con un dedo que sabe a sal.

Ramón no sabe que está ramoneando

cuando deja que una muxe’

penetre su flor.

Ramón llega a su casa

y abraza a su esposa y a sus hijos.

Ramón responde que sí,

cuando le preguntan si ha probado una muxe’.

Porque no es lo mismo probar

a que te prueben.

Algunos suelen llamarse David,

Isidro o John,

pero para las muxes,

siempre será mejor un Ramón.

 

 

 

 

Guendarucaabi

 

Zani’ xcaanda’ lu’, xiiñe’,

gulelu’ ne nacu’ ti yaga ñee ne cadi ti yaga bídxi;

zani’ xcaanda’ lu’ ziyuulu’ ra yoo riziidi’ xcuidi

ne de né ca guie’ cagapana’ guendasicarulú;

zani’ xcaanda’ lu’ ma binduuxu’ biziidilu’

ne naa ne bixho’zu’, dxa’ tipa bi yannidu,

gulídxidu ca lisaa xtinu

ti gu’ya’ ca’ ma biree cou’.

Zani’ xcaanda’ lu’ canaguxooñe’ ca xiiñu’ ndaani’ yoo ro’

guzi’ neu’ bidxichi bidii xhiiña’ lu’ lii;

zani’ xcaanda’ lu, ne bicaadiaga chaahui’,

bichaganou’ gunaa jmá sicarú lade guira’ xhono ni guzá neu,

ne yezátu gueela’ bichaganá’ tu

ruaa ti nisado’ ra huaxhinni qui gapa beleguí,

ne laga daapa bacuzaguí cayale gasi casi gu’ya’ lu laa.

Zani’ xcaanda’ lu’ ca guelaguidi bisa’bi’ lu’

ne qui zuquiinde lii guindisu’ laaca,,

purti’ ti nguiiu casi lii la, xiiñe’,

qui lica rigu’ba’ xti bieque bi maca gudu’ba’.

Zani’ xcaanda’ lu’ caxale’ ndaga nisado’ xañeelu’,

xisi co’, casi gusaca xou’ ma chiguinitilú guidxilayú,

laani nga ca xiiñu’ ne guendanadxaba ’xti’ ca’,

pacaa gacani xheelu’ cabéza lii

neca guidubi dxi guzou’ cheri’ cherica’,

ti lii nannu’ piou’,

laacaxa tutiica ruaa chaande’ rindá ra yendou’.

Zani’ xcaanda’ lu’ guira’ ni ma gudxe’ lii, xiiñe’,

ne zanda gatilu’

ora ma birá xiiñi’ lu’ bicheelu’.

 

Na jñaa.

 

Xisi naa,

Maca de dxi nahuiine’, rinie’ xcaanda’ nia’ ti nguiiu.

 

 

 

 

Encargo

 

Soñarás, hijo mío,

que naciste para ser el tronco y no una rama seca;

soñarás que entras a la universidad

y hasta las flores aplauden tu cintura;

soñarás que acabaste la carrera

y tu padre y yo, llenos de vanidad,

convocamos una fiesta

para el nuevo abogado de la familia.

Soñarás que tus hijos corren por toda la casa

que compraste con tu primer aguinaldo;

soñarás, y aquí pon mucha atención,

que te casaste con la más guapa

de tus ocho novias,

y que se fueron de luna de miel

a una isla donde la noche en vez de estrellas,

está preñada de luciérnagas que nacen al instante en que las miras.

Soñarás con todos los zapatos que tiraste

y que por ningún motivo volverías a usar,

porque un hombre como tú, hijo mío,

no recicla ni el aire que respira.

Soñarás que el mar se abre bajo tus pies,

pero no, no es el fin del mundo,

son tus hijos y su primer reporte en la escuela,

es tu esposa esperándote

después de tantas horas de estar en reuniones,

porque recuerda,

no cualquier imbécil llega al cargo de primer ministro.

Soñarás con todo esto, hijo mío,

y no podrás morir

hasta que el último de tus hijos esté casado.

 

Sentenció mi madre.

 

Y yo, desde niño, sueño con un hombre.

 

También puedes leer