España en su poesía: Yolanda Castaño

yolanda castaño 1

Presentamos, en el marco del dossier de poesía española contemporánea, una selección bilingüe, gallego y español, de la poesía de Yolanda Castaño (Santiago de Compostela, 1977). Ha merecido distinciones como el Premio Fermín Bouza, Premio Johán Carballeira, Premio Nacional de la Crítica, Premio de Poesía Espiral Maior, Premio Ojo Crítico de Poesía. También es editora y dicta talleres de poesía.

 

 

 

 

 

 ***

 

Pero eu, filla das miñas fillas, hei desmantelar a golpe de deslumbramentos esta aciaga militancia dunha yolanda emigrante de min. Eu, a soberana estéril, a por desgracia egoísta. Debo tasar a dose exacta de memoria e esquezo. Así a miña visión da vereda é un rostro dende atrás. Todas as escuras raigames que se nacen en min. Non hai dirección que non me conteña, raza que non en min se comece e filas de díxitos extendendo para min os seus dedos ferais. O que interesa son os meus pasos. Coma un bosque de símbolos do que a miña ignorancia é significativa. Moito deixarse a pel pero eu non quixen aprender a chegar. Xardín exiguo, vento pechado de mans, infinita cuadrícula. Renuncio ó lugar do alento. Quero aprender a saír.

 

Hai tempo que un animal vive nutríndose do esquezo. Pero eu son a ventrílocua, eu, a tirana louca, a analfabeta. Co magnífico libro das venturas agochado na vulva. A que non comprendeu nada pero sentiuno todo. Son a ventrílocua, a que corre cantando polos corredores de chumbo, con voz de pizarra. E abortar foi unha obriga, unha necesidade fonda, un desafío. Para cando o pálido manto da miña memoria se vai cubrindo desta pel que eu serei. Que todas as noites con devoción escribo arrebatadoras cartas de amor e nas madrugadas panexíricos a esta yolanda mesquiña, que sabe venderse e           coñece o final.

 

Son eu na cripta e o meu nome dentro debuxado de tiza. Habitacións concéntricas. Que a miña intelixencia non compre o meu sentido. O tacto, o privilexio, as ganas de tirarse. Nin a miña cabeza será escrava do meu orgullo. Yolanda a soldada, a comerciante. Porque eu son a que nin agarda. Son o auriga do ardente carro. A egoísta porque está soa. Que tanta calamidade me satisface, porque a miña beleza fundará dinastías. E entón será ir cunha minuciosidade de devota recolleitando eses minúsculos e ditosos pedaciños de espello roto que eu son. Yolanda farame un fogar paupérrimo entre os seus brazos de mundo e así aprenderei a inenarrable alegría de ter casa.

 

E entón virá ese postrímero advento e A VerbA farase carne. E eu direi: ” Eu son a da única estirpe de Adnaloy, a que extenderá os seus dedos flamíxeros sobre o horizonte, a que baixará e despois se despoxará do seu manto e vestirá un saial, e logo reclinarase e dará de comer o seu corazón ás bestas”

     Pero yo, hija de mis hijas, he de desmantelar a golpe de deslumbramientos esta aciaga militancia de una yolanda emigrante de mi. Yo, la soberana estéril, la por desgracia egoísta. Debo tasar la dosis exacta de memoria y olvido. Así mi visión de la vereda es un rostro desde atrás. Todas las oscuras raigambres que se nacen en mí. No hay dirección que no me contenga, raza que no en mí se comience y filas de dígitos extendiendo para mí sus dedos ferales. Lo que interesa son mis pasos. Como un bosque de símbolos del que mi ignorancia es significativa. Mucho dejarse la piel pero yo no quise aprender a llegar. Jardín exíguo, viento cerrado de manos, infinita cuadrícula. Renuncio al lugar del aliento. Quiero aprender a salir.

 

 

 

 

 

***

 

Hace tiempo que un animal vive nutriéndose del olvido. Pero yo soy la ventrílocua, yo, la tirana loca, la analfabeta. Con el magnífico libro de las venturas agazapado en la vulva. La que no comprendió nada pero lo sintió todo. Soy la ventrílocua, la que corre cantando por los pasillos de plomo, con voz de pizarra. Y abortar fue un deber, una grave necesidad, un desafío. Para cuando el pálido manto de mi memoria se va cubriendo de esta piel que yo seré. Que todas las noches con devoción escribo arrebatadoras cartas de amor y en las madrugadas panegíricos a esta yolanda mezquina, que sabe venderse y           conoce el final.

 

Soy yo en la cripta y mi nombre dentro dibujado de tiza. Habitaciones concéntricas. Que mi inteligencia no compre mi sentido. El tacto, el privilegio, las ganas de tirarse. Ni tampoco mi cabeza será esclava de mi orgullo. Yolanda la soldada, la comerciante. Porque yo soy la que ni espera. Soy el auriga del ardiente carro. La egoísta porque está sola. Que tanta calamidad me satisface, porque sí mi belleza fundará dinastías. Y entonces será ir con una minuciosidad de devota recogiendo esos minúsculos y dichosos pedacitos de espejo roto que soy. Yolanda me hará un hogar paupérrimo entre sus brazos de mundo y así aprenderé la inenarrable alegría de tener casa.

 

Y entonces vendrá ese postrímero adviento y La VerbA se hará carne. Y diré: “Yo soy la de la única estirpe de Adnaloy, la que extenderá sus dedos flamígeros sobre el horizonte, la que bajará y después se despojará de su manto y vestirá un sayal, y luego se reclinará y dará de comer su corazón a las bestias”.

 

Yo es otro. Autorretratos de la Nueva Poesía (2001) (antología)

*                 *                 *

 

 

 

 

 

POEMA DE OLGA E ELBA

 

 

Son eu a muller que agora ocupa esta casa

na que exististes, Olga, Elba,

dende que se abriron para min cos pés descalzos

os seus labios de actriz que non me aman.

A que non é miña,

                           nin me terá,

                                             pero que ule a

oasis extramundo, laberinto de metafetiches, o escenario do que desexo, a

gruta da felicidade.

         (O único que me tatuaría sería o olor desa casa na cara interna das miñas coxas).

E ¿qué sodes vós á vida miña? compañías presentes,

mulleres antigas e presentes,

dobles pálpitos de ser broslados na pel do que eu abrazo.

Somos tres e matino nas nosas figuracións idénticas, perfís

repetindo o perfil                da súa milimétrica idea da beleza.

Deslumbrantemente admiradas

e repugnadas até a náusea.

Que o daría todo por ser por un minuto coma vós,

eu, que vos fun, tan abnegada e instintivamente.

Respira o rastro das caricias

vosas        no que eu toco,

aínda insobornable na madeira destes mobles,

nos frascos que aínda están, na vosa roupa.

Olga, Elba, abstractamente perfectas como mulleres anónimas,

intactas, coma o que non morrerá          nunca.

Aínda quente está a pegada dos vosos pés no que me acolle,

e na mesa que comparto con espectrais ausencias

alugo o voso espacio implacable con usura.

Que habería morrer por ser máis cás vosas cifras

ou desexo matar o voso nome a coiteladas.

Olga, Elba, mulleres pasadas e perpétuas,

e eu estúpidamente filla vosa,

estúpidamente irmá nunha xenealoxía interrogante.

Pantasmas divinas

e feroces

mentras durmo.

 

 

 

POEMA DE OLGA Y ELBA

 

 

Soy yo la mujer que ahora ocupa esta casa

en la que existísteis, Olga, Elba,

desde que se abrieron para mí con los pies descalzos

sus labios de actriz que no me aman.

La que no es mía,

                           ni me tendrá,

                                             pero que huele a

oasis extramundo, laberinto de metafetiches, el escenario de lo que deseo, la

gruta de la felicidad.

         (Lo único que me tatuaría sería el olor de esa casa en la cara interna de mis muslos).

Y ¿qué sois vosotras a mi vida? compañías presentes,

mujeres antiguas y presentes,

dobles pálpitos de ser bordados en la piel de lo que abrazo.

Somos tres y cavilo sobre nuestras figuraciones idénticas, perfiles

repitiendo el perfil               de su milimétrica idea de la belleza.

Deslumbrantemente admiradas

y repugnadas hasta la náusea.

Que lo daría todo por ser por un minuto como vosotras,

yo, que os fui, tan abnegada e instintivamente.

Respira el rastro de las caricias

vuestras        en lo que toco,

aún insobornable en la madera de estos muebles,

en los frascos que aún están, en vuestra ropa.

Olga, Elba, abstractamente perfectas como mujeres anónimas,

intactas, como lo que no morirá          nunca.

Aún caliente está la huella de vuestros pies en lo que me acoje,

Y en la mesa que comparto con espectrales ausencias

alquilo vuestro espacio implacable con usura.

Que habría de morir por ser más que vuestras cifras

o deseo matar vuestro nombre a cuchilladas.

Olga, Elba, mujeres pasadas y perpétuas,

y yo estúpidamente hija vuestra,

estúpidamente hermana en una genealogía interrogante.

Fantasmas divinas

y feroces

mientras duermo.

 

 

 

“El Cultural” (ABC) y “Casa da Gramática” (publicaciones periódicas)

 

 

 

*                 *                 *

HISTORIA DA TRANSFORMACIÓN

 

 

Foi primeiro un trastorno

unha lesiva abstinencia de nena eramos pobres e non tiña nin aquilo

raquítica de min depauperada antes de eu amargor carente unha

parábola de complexos un síndrome unha pantasma

(Aciago a partes iguais botalo en falla ou lamentalo)

Arrecife de sombra que rompe os meus colares.

Foi primeiro unha branquia evasiva que

non me quixo facer feliz tocándome co seu sopro

son a cara máis común do patio do colexio

a faciana eslamiada que nada en nada sementa

telo ou non o tes renuncia afaite traga iso

corvos toldando nubes unha condena de frío eterno

unha paciente galerna unha privada privación

(nena de colexio de monxas que fun saen todas

anoréxicas ou lesbianas a

letra entra con sangue nos cóbados nas cabezas nas

conciencias ou nas conas).

Pechei os ollos e desexei con todas as miñas forzas

lograr dunha vez por todas converterme na que era.

 

Pero a beleza corrompe. A beleza corrompe.

Arrecife de sombra que gasta os meus colares.

Vence a madrugada e a gorxa contén un presaxio.

¡Pobre parviña!, obsesionácheste con cubrir con aspas en vez de

co seu contido.

Foi un lento e vertixinoso agromar de flores en inverno

Os ríos saltaban cara atrás e resolvíanse en fervenzas rosas

borboletas e caracois nacéronme nos cabelos

O sorriso dos meus peitos deu combustible aos aeroplanos

A beleza corrompe

A beleza corrompe

A tersura do meu ventre escoltaba á primavera

desbordaron as buguinas nas miñas mans tan miúdas

o meu afago máis alto beliscou o meu ventrículo

e xa non souben qué facer con tanta luz en tanta sombra.

 

Dixéronme: “a túa propia arma será o teu propio castigo”

cuspíronme na cara as miñas propias virtudes neste

clube non admiten a rapazas cos beizos pintados de vermello

un maremoto sucio unha usura de perversión que

non pode ter que ver coa miña máscara de pestanas os

ratos subiron ao meu cuarto enluxaron os caixóns da roupa branca

litros de ferralla alcatrán axexo ás agachadas litros

de control litros de difamadores quilos de suspicacias levantadas

só coa tensión do arco das miñas cellas deberían maniatarte

adxudicarte unha estampa gris e borrarte os trazos con ácido

¿renunciar a ser eu para ser unha escritora?

demonizaron o esguío e lanzal do meu pescozo e o

xeito en que me nace o cabelo na parte baixa da caluga neste

clube non admiten a rapazas tan ben adubiadas

Desconfiamos do estío

A beleza corrompe.

Mira ben se che compensa todo isto.

 

 

 

 

 

 

HISTORIA DE LA TRANSFORMACIÓN

 

 

Fue primero un trastorno

una lesiva abstinencia de niña éramos pobres y no tenía ni aquello

raquítica de mí depauperada antes de yo amargor carente una

parábola de complejos un síndrome un fantasma

(Aciago a partes iguales hecharlo en falta o lamentarlo)

Arrecife de sombra que rompe mis collares.

Fue primero una branquia evasiva que

no me quiso hacer feliz tocándome con su soplo

soy la cara más común del patio del colegio

el rostro insustancial que nada en nada siembra

lo tienes o no lo tienes renuncia acostúmbrate traga eso

cuervos toldando nubes una condena de frío eterno

una paciente galerna una privada privación

(niña de colegio de monjas que fui salen todas

anoréxicas o lesbianas la

letra entra con sangre en los codos en las cabezas en las

conciencias o en los coños).

Cerré los ojos y empecé a desear con todas mis fuerzas

lograr de una vez por todas convertirme en la que era.

 

Pero la belleza corrompe. La belleza corrompe.

Arrecife de sombra que gasta mis collares.

Vence la madrugada y la garganta contiene un presagio.

¡Pobre bobita!, te obsesionaste con cubrir con cruces en vez de

con su contenido.

Fue un lento y vertiginoso brotar de flores en inverno

Los ríos saltaban hacia atrás y se resolvían en cataratas rosas

lamparillas y caracoles me nacieron en los cabellos

La sonrisa de mis pechos dió combustible a los aeroplanos

La belleza corrompe

La belleza corrompe

La tersura de mi vientre escoltaba a la primavera

se desbordaron las caracolas en mis manos tan menudas

mi más alto halago pellizcó mi ventrículo

y ya no supe qué hacer con tanta luz en tanta sombra.

 

Me dijeron: “tu propia arma será tu propio castigo”

me escupieron en la cara todas mis propias virtudes en este

club no admitimos a chicas con los labios pintados de rojo

un maremoto sucio una usura de perversión que

no puede tener que ver con mi máscara de pestañas los

ratones subieron a mi cuarto ensuciaron los cajones de ropa blanca

litros de ferralla alquitrán acecho a escondidas litros

de control litros de difamadores kilos de suspicacias levantadas

sólo con la tensión del arco de mis cejas deberían maniatarte

adjudicarte una estampa gris y borrarte los trazos con ácido

¿renunciar a ser yo para ser una escritora?

demonizaron lo gentil y lo esbelto de mi cuello y el

modo en que nace el cabello en la parte baja de mi nuca en este

club no admiten a chicas que anden tan bien arregladas

Desconfiamos del verano

La belleza corrompe.

Mira bien si te compensa todo esto.

 

 

de Profundidade de Campo (Espiral Maior, 2007)/ Profundidad de Campo (edición bilingüe, Visor, 2009)

 

 

 

 

*                 *                 *

 

 

A miña beleza sinala co dedo,

espella os meus cristais,

ofende.

 

A miña beleza que intimida,

que enerva sen falar,

que acovarda.

 

A miña beleza que prognostica,

que me eclipsa,

que me traizoa.

 

A que me vende barata,

a que amortiza os meus fallos,

que se me adianta.

 

A que levanta suspicacias,

a que disuade de min,

que desvirtúa.

 

A miña beleza que me somete,

faime criada de si,

a que me ata.

 

A miña beleza desvergoñada,

que te enfronta contra ti,

que me negocia.

 

A miña beleza que me deturpa,

que embaza os meus cristais,

a que me nega.

 

A miña beleza que manipulo,

que non outorga perdón,

a que me agacha.

 

 

 

 

 

 

Mi belleza señala con el dedo,

espeja mis cristales,

ofende.

 

Mi belleza que intimida,

que enerva sin hablar,

que acobarda.

 

Mi belleza que prognostica,

que me eclipsa,

que me traiciona.

 

La que me vende barata,

la que amortiza mis fallos,

que se me adelanta.

 

La que levanta suspicacias,

la que disuade de mí,

que desvirtúa.

 

Mi belleza que me somete,

me hace criada de si,

la que me ata.

 

Mi belleza desvergonzada,

que te enfrenta contra ti,

que me negocia.

 

Mi belleza que me deturpa,

que opaca mis cristales,

la que me niega.

 

Mi belleza que manipulo,

que no otorga perdón,

la que me esconde.

de Profundidade de Campo (2007, edic. bilingüe Visor 2009)

 

 

 

 

MAZÁS DO XARDÍN DE TOLSTOI

 

Eu,

que bordeei en automóbil as beiras do Neretva,

que rebañei en bicicleta as rúas húmidas de Copenhague.

 

Eu que medín cos meus brazos os buratos de Saraxevo,

que atravesei ao volante a fronteira de Eslovenia

e sobrevoei en avioneta a ría de Betanzos.

Eu que collín un ferry que arribase ás costas de Irlanda,

e á illa de Ometepe no Lago Cocibolca;

eu que non esquecerei aquela tenda en Budapest,

nin os campos de algodón na provincia de Tesalia,

nin unha noite nun hotel aos 17 anos en Niza.

A miña memoria vai mollar os pés á praia de Jurmala en Letonia

e na sexta avenida síntense coma na casa.

Eu,

que houben morrer unha vez viaxando nun taxi en Lima,

que atravesei o amarelo dos campos brillantes de Pakruojis

e crucei aquela mesma rúa que Margarett Mitchell en Atlanta.

Os meus pasos pisaron as areas rosadas de Elafonisi,

cruzaron unha esquina en Brooklyn, a ponte Carlos, Lavalle.

Eu que atravesei deserto para ir ata Essaouira,

que me deslicei en tirolina dende os cumios do Mombacho,

que non esquecerei a noite que durmín na rúa en Amsterdam,

nin o Mosteiro de Ostrog, nin as pedras de Meteora.

Eu que pronunciei un nome no medio dunha praza en Gante

que unha vez suquei o Bósforo vestida de promesas,

que nunca volvín ser a mesma despóis daquela tarde en Auschwitz.

Eu,

que conducín cara o leste até preto de Podgorica,

que percorrín en motoneve o glaciar de Vatnajökull,

eu que nunca me sentín tan soa coma na rue de Sant Denis,

que xamáis probarei uvas coma as uvas de Corinto.

Eu, que un día recollín

mazás do xardín de Tolstoi,

quero voltar a casa:

o recanto

que prefiro

da Coruña

 

xusto en ti.

 

 

 

 

 

 

MANZANAS DEL JARDÍN DE TOLSTOI

 

Yo,

que bordeé en automóvil las orillas del Neretva,

que apuré en bicicleta las calles húmedas de Copenhague.

Yo que medí con mis brazos los boquetes de Sarajevo,

que atravesé, al volante, la frontera de Eslovenia

y sobrevolé en avioneta la ría de Betanzos.

Yo que partí en un ferry que arribaba a las costas de Irlanda,

y a la isla de Ometepe en el Lago Cocibolca;

yo que nunca olvidaré aquella tienda en Budapest,

ni los campos de algodón en la provincia de Tesalia,

ni una noche en un hotel a los 17 años en Niza.

Mi memoria va a mojar los pies a la playa de Jurmala en Letonia

y en la sexta avenida se siente como en casa.

Yo,

que pude morir una vez viajando en un taxi en Lima,

que atravesé el amarillo de los campos brillantes de Pakruojis

y crucé la misma calle que Margarett Mitchell en Atlanta.

Mis pasos pisaron las arenas rosadas de Elafonisi,

cruzaron una esquina en Brooklyn, el puente Carlos, Lavalle.

Yo que atravesé desierto para ir hasta Essaouira,

que me deslicé en tirolina desde las cumbres del Mombacho,

que no olvidaré la noche que dormí en plena calle en Amsterdam,

ni el Monasterio de Ostrog, ni las piedras de Meteora.

Yo que pronuncié un nombre en el medio de una plaza en Gante,

que surqué una vez el Bósforo vestida de promesas,

que nunca volví a ser la misma después de aquella tarde en Auschwitz.

Yo,

que conduje hacia el este hasta cerca de Podgorica,

que recorrí en motonieve el glaciar de Vatnajökull,

yo que nunca me sentí tan sola como en la rue de Sant Denis,

que jamás probaré uvas como las uvas de Corinto.

Yo, que un día recojí

manzanas del jardín de Tolstoi,

quiero volver a casa:

el escondite

que prefiero

de A Coruña

 

justo en ti.

en A Coruña á luz das letras (colectivo. Trifolium, 2008)

 

 

 

Pasei tantas veces por aquí, e nunca vos vira.

 

 

Estamos a facer un inventario minucioso,

coma o herbario dunha constelación impredicible.

Están primeiro os lirios, adobío de estrelas precipitadas,

as dalias e os crisantemos,

hai que contar as papoulas porque tamén o merecen as

flores tímidas e miúdas.

A da figueira é unha flor subliminar.

As máis librescas de todas, as inflorescencias en capítulo.

A orquídea é claramente unha flor sicalíptica,

imítase de máis, non sigo por aí.

O hibisco enche de antollos e proverbios a tarde.

Hortensias: contádeme canto de feliz fun aquí.

Están os iris, a lavanda, a chamada rosa de té.

E logo está a magnolia que, como o seu nome indica,

en tempos debeu de dar emblema a algún tipo de soberanía mongol.

Calas, anémonas, o aguerrido síntoma do rododendro.

Despois están outros prodixios rexistrables en latitudes afastadas,

como a indicible flor do chilamate

que se sente pero non se ve, coma

ese fondo amor que sobe coma un bramido dende os xeonllos.

Hai

ambroíños de río, rosas chinesas, dentes de león.

Temos tamén cosmos e azar e pensamentos pero esas son xa

flores máis conceptuais.

A pasiflora é coma o trono dunha resposta, o

baldaquino dunha consideración.

Hai flores que levan para sempre o nome do primeiro ollo que as viu.

Lilas, caléndulas, caraveliñas.

Non podo esquecer as mimosas, enxame de diminutas advertencias,

nin as miñas absolutas consentidas: fragor indecente das buganvíleas.

 

 

Pero, xa vos dicía, non sei, é curioso,

pasei tantas veces por aquí e

non,

non vos vira

nunca.

 

 

 

 

 

 

Pasé tantas veces por aquí, y nunca os había visto.

 

 

Estamos elaborando un inventario minucioso,

como el herbario de una constelación impredecible.

Están primero los lirios, aderezo de estrellas precipitadas,

las dalias y los crisantemos,

hay que contar a las amapolas porque también lo merecen las

flores tímidas y menudas.

La de la higuera es una flor subliminal.

Las más librescas de todas, las inflorescencias en capítulo.

La orquídea es claramente una flor sicalíptica,

se imita demasiado, no sigo por ahí.

El hibisco llena de antojos y proverbios la tarde.

Hortensias: contadme cuánto de feliz fui aquí.

Están los iris, la lavanda, la llamada rosa de té.

Y luego está la magnolia que, como su nombre indica,

en tiempos debió de dar emblema a algún tipo de soberanía mongol.

Calas, anémonas, el aguerrido síntoma del rododendro.

Después están otros prodigios registrables en latitudes apartadas,

como la indecible flor del chilamate,

que se siente pero no se ve, como

ese profundo amor que sube como un bramido desde las rodillas.

Hay

adargas de río, rosas chinas, dientes de león.

Tenemos también cosmos y azar y pensamientos pero esas son ya

flores más conceptuales.

La pasiflora es como el trono de una respuesta, el

baldaquino de una consideración.

Hay flores que llevan para siempre el nombre del primer ojo que las vio.

Lilas, caléndulas, clavellinas.

No puedo olvidar las mimosas, enjambre de diminutas advertencias,

ni a mis absolutas consentidas: fragor indecente de las buganvillas.

 

 

Pero, ya os decía, no sé, es curioso,

pasé tantas veces por aquí y

no,

no os había visto

nunca.

 

 

en Cuadernos de Villa Waldberta (trilingüe gall.-castell.-alemán, Ayuntamiento de Munich, 2012)

 

                                          

 

 

 

Vai un día precioso.

E que ben fixemos vir ata aquí, o parque

tanto mete a pata como brilla, o mesmo ca un adolescente.

Ti estás repenicante co teu vestido amarelo;

no fondo da fonte hai un mar embalsamado e, ves?

os pardais tamén quixeron esquecer os nomes das cousas.

 

Ó fondo, o monte abraza a ideoloxía da primavera.

A nai daquel pequeno pronuncia abrígate coma un mantra.

Temos pan e cirolas, e algúns mp3,

non che divirte observar ás persoas e imaxinarlles historias rocambolescas?

 

Pídesme entón que che saque unha foto,

pero non te conformas cunha pedra guindada contra o estanque.

A ver, meu amor: eu mido un oitenta e catro,

os meus ollos han estar dez centímetros por baixo diso,

como queres, dende aquí, que encadre o verde e a montaña,

a fonte coa pequena estatua ecuestre alí no alto,

a rolada de sociables azaleas de diante e mais a ti,

todos felices no mesmo paralelogramo.

 

Non é certo que esta luz de mediodía de sábado teña dous pés esquerdos.

 

O bastón dun vello cruza o camiño coma se fose os cornos dun caracol.

Estás empezando a torcer o bico. A ver.

Ponte alá diante da fonte, pégate ben ó seu bordo lambido,

se non saen os teus zapatos novos pode que nunca te recoñezamos.

Vou facer o posible,

póñome en fronte aquí de pé, eu mido

un oitenta e catro. Levanto os brazos coa cámara ós ollos. Pero non.

O doado da transparencia anda decidíndose a facer dieta.

Se saco a estatua e mais o monte, as flores e ti quedades fóra,

ou se queres un retrato, hai que renunciar a esa paisaxe.

 

Meu amor, vai un día precioso,

todos os recantos do parque están entoando unha balada.

Vai mirando de meterte todo isto na cabeza

que eu vou intentar mercar por aquí preto dous xeados.

 

 

 

 

 

Hace un día precioso.

Y qué bien hemos hecho al venir hasta aquí, el parque

tanto mete la pata como brilla, lo mismo que un adolescente.

Tú estás tintineante con tu vestido amarillo;

en el fondo de la fuente hay un mar embalsamado y, ¿ves?

los gorriones también han querido olvidar los nombres de las cosas.

 

Al fondo, el monte abraza la ideología de la primavera.

La madre de aquel pequeño pronuncia “abrígate” como un mantra.

Tenemos pan y ciruelas, y algunos mp3,

¿no te divierte observar a la gente e inventarles historias rocambolescas?

 

Me pides entonces que te saque una foto,

pero no te conformas con una piedra arrojada al estanque.

A ver, mi amor: yo mido uno ochenta y cuatro,

mis ojos deben estar diez centímetros por debajo de eso,

como quieres, desde aquí, que encuadre el verde y la montaña,

la fuente con la pequeña estatua ecuestre allí en lo alto,

la camada de sociables azaleas de delante y a ti,

todos felices en el mismo paralelogramo.

 

No es cierto que esta luz de mediodía de sábado tenga dos pies izquierdos.

 

El bastón de un anciano cruza el camino como si fuese los cuernos de un caracol.

Estás empezando a torcer el morro. A ver.

Ponte ahí delante de la fuente, pégate bien a su borde lamido,

si no salen tus zapatos nuevos puede que nunca te reconozcamos.

Voy a hacer lo posible,

me pongo en frente aquí de pie, yo mido

uno ochenta y cuatro. Levanto los brazos con la cámara hacia los ojos. Pero no.

Lo fácil de la transparencia anda decidiéndose a hacer dieta.

Si saco la estatua y también el monte, las flores y tú quedaréis fuera,

o si quieres un retrato, hay que renunciar a ese paisaje.

 

Mi amor, hace un día precioso,

todos los rincones del parque están entonando una balada.

Ve mirando de meterte todo esto en la cabeza

que yo voy a intentar comprar por aquí cerca unos helados.

 

 

en Cuadernos de Villa Waldberta (trilingüe gall.-castell.-alemán, Ayuntamiento de Munich, 2012)

 

 

 

 

QUE É DOR

A DOR QUE DE VERAS SENTE

 

Teño cara de gustarme

as cousas que non me gustan.

 

Os labios de toda a xente

falan sen despegarse.

 

Isto tamén é así.

As paredes dunha gruta na que alguén, hai dez mil anos,

desdoura o natural da pedra.

Moedas, corrente alterna,

unha rapaza nada cos xenes da beleza,

toda picada de complexos.

Coma un orgasmo de Hedy Lamarr, os ollos de Nikola Tesla.

Un país onde non ser,

onde só cómpre

parecelo.

Luvas desenfundadas, sal, a máis prestixiosa

de todas as escolas de dobraxe.

 

O capital é o pesadelo

de quedarmos atoados na nosa capacidade simbólica.

A máis favorecedora de todas:

maquillaxe tanatoestética.

Anos de traballo voltos un pedazo de granito ecuestre.

Unha industria da miseria, as leiras do volframio.

Coma un corpo ardente que sabe, e

disimula.

Pestanas postizas de marca barata, unha imaxe

idéntica a si mesma.

 

Tantos milagres vellos,

tan novas ensinanzas,

que non che digo nada…

    Pero vaia!

 

Coma poesía política que se confunde

cunha autofoto fronte o espello do baño.

A metonimia do mal,

normativo dislocado.

Escenificación, menú, a escaleira de incendios do discurso.

Algo ao que lle medran raíces aéreas

e devece por volver á terra en canto hai tempo que saíu á luz;

coma os ollos das patacas.

 

A ollada do poema é tamén así,

filas de formigas obreiras

esmagadas para permanecer,

 

restos de acenos

que parecen

 

outra cousa.

 

 

 

 

 

 

QUE ES DOLOR

EL DOLOR QUE DE VERAS SIENTE

 

Tengo cara de gustarme

las cosas que no me gustan.

 

Los labios de todo el mundo

hablan sin despegarse.

 

Esto también es así.

Las paredes de una gruta en la que alguien, hace diez mil años,

mancilla lo natural de la piedra.

Monedas, corriente alterna,

una muchacha nacida con los genes de la belleza,

toda picada de complejos.

Como un orgasmo de Hedy Lamarr, los ojos de Nikola Tesla.

Un país donde no ser,

donde sólo

parecerlo.

Guantes desenfundados, sal, la más prestigiosa

de todas las escuelas de doblaje.

 

El capital es la pesadilla

de quedarnos atascados en nuestra capacidad simbólica.

El más favorecedor de todos:

maquillaje tanatoestético.

Años de trabajo vueltos un pedazo de granito ecuestre.

Una industria de la miseria, las huertas del wolframio.

Como un cuerpo ardiente que sabe, y

disimula.

Pestañas postizas de marca barata, una imagen

idéntica a sí misma.

 

Como poesía política que se confunde

con una autofoto frente al espejo del baño.

La metonimia del mal,

normativo dislocado.

Escenificación, menú, la escalera de incendios del discurso.

Algo al que le crecen raíces aéreas

y anhela volver a la tierra en cuanto hace un tiempo que salió a la luz;

como los ojos de las patatas.

 

La mirada del poema es también así,

filas de hormigas obreras

aplastadas para permanecer,

 

restos de gestos

que parecen

 

otra cosa.

 

 

(inédito)

 

YOLANDA  CASTAÑO

(Traducciones al castellano de la autora)

 

Datos vitales

Yolanda Castaño (Santiago de Compostela. GALICIA – España, 1977) es Licenciada en Filología Hispánica, ha realizado también estudios audiovisuales. Premio Espiral Maior, Premio Nacional de la Críticay Premio Ojo Crítico, poeta, editora, videocreadora y columnista. Fue directora de la Galería Sargadelosde A Coruña, co-fundadora de la editorial de poesía para nuevos valores “Letras de Cal”, Secretaria General de laAsociación de Escritores en Lingua Galega y ha impartido talleres de poesía en las principales ciudades gallegas. Trabajó durante años -y más de 1.200 programas- en espacios culturales de la Televisión de Galicia, y fue galardonada como “Mejor Comunicador/a de TV 2005” por la Academia Galega do Audiovisual. Ha comisariado muestras de poesía y coordinado volúmenes poéticos colectivos, y actualmente dirige tanto el festival de poesía “PONTEPOÉTICA” en Pontevedra, como –en A Coruña y desde 2009- un ciclo mensual de recitales poéticos con autores nacionales e internacionales: “POETAS DI(N)VERSOS”. En 2011 recibió dos becas de Creación en Residencia en instituciones de Munich (Alemania) y Rodas (Grecia). Ha colaborado en muy numerosos medios de comunicación escrita, así como en libros colectivos, revistas especializadas, antologías tanto gallegas como estatales e internacionales, congresos e infinidad de recitales dentro y fuera de Galicia así como en el extranjero, participando en festivales internacionales y encuentros por toda Europa y América Latina, además de EE.UU., Túnez o Japón. Ha escrito letras de canciones, textos para distintos tipos de espectáculos y cuatro libros de poesía para niños/as. Preparó el estudio y la edición de la obra reunida del poeta gallego en la emigración Farruco Sesto, y en ese mismo año de 2011 vio la luz una original indagación en las relaciones entre literatura y cocina -coordinada y co-editada junto a la fotógrafa Andrea Costas- que lleva ya más de 27.000 ejemplares impresos (galardonado por Gourmand Cookbook Awards). Como traductora editó en 2011 un volumen que recoge poemas de 6 creadores europeos contemporáneos, en 2012 una plaquette del poeta indio Sudeep Seen y en 2013 Lo que dijimos nos persigue, del poeta macedonio Nikola Madzirov, para Pre-Textos. Altamente interesada en la fusión entre poesía y otros lenguajes, ha desarrollado muy diversas experiencias mezclándola con la música, la plástica o el audiovisual (videopoesía), colaborando con performers, compañías de danza, músicos, pintores, ilustradores, arquitectos o cineastas, actividad por la que también ha sido premiada. Mantiene, así mismo, el grupo interdisciplinar “Tender a man”. Poemas suyos han sido traducidos (en libros colectivos o revistas) al castellano, catalán, euskera, alemán, italiano, francés, inglés, árabe, maltés, esloveno, macedonio, armenio, albanés, chino, ruso, lituano, polaco, finés y japonés.

Obra poética individual publicada (adultos): Elevar as pálpebras (Espiral Maior, 1995. Premio Fermín Bouza Brey)  Delicia (Espiral Maior, 1998; 2ª ed. en el 2006); Vivimos no ciclo das Erofanías (Espiral Maior, 1998. Premios Johán Carballeira y Nacional de la Crítica); Vivimos en el ciclo de las Erofanías (Huerga & Fierro, 2000. edición bilingüe gallego-castellano); Edénica (Espiral Maior, 2000. antología personal + CD); O libro da egoísta (Galaxia, 2003; 2ª edición: 2004); Libro de la egoísta (Visor, 2006. Edición bilingüe); Erofanía. Triloxía Poética 1995-1998 (Espiral Maior, 2009. Reedición conjunta tres primeros poemarios); Profundidade de campo (Espiral Maior, 2007. XV Premio de Poesía Espiral Maior); Profundidad de campo (Visor, 2009. Edición bilingüe. Premio Ojo Crítico de Poesía 2009); y la plaquette trilingüe (gal-cast-alemán) Cuadernos de Villa Waldberta (2012).

 

 

 

 

También puedes leer